Ogrody od zawsze pełniły ważną rolę w naszym życiu. To nie tylko
możliwość odpoczynku w kontakcie z naturą, jak niedzielny spacer po Łazienkach,
karmienie ptaków czy wiewiórek. Ogrody mają też wiele innych funkcji, o których
często zapominamy… a już sama historia ogrodów jest dość długa i pełna
niesamowitych zawirowań.
Już od starożytności człowiek pragnął otaczać się życiodajną zielenią.
Biblijny Raj, słynne Wiszące ogrody Babilonu, będące jednymi z siedmiu
antycznych cudów świata, to tylko najbardziej znane przykłady takich miejsc. Nierzadko
bywały symbolem potęgi władców, siły ich imperiów. Przez wieki, a również i
dziś, ogrody pełniły też bardzo praktyczną funkcję – produkowały żywność.
Przydomowe ogródki pozwalały sadzić różne warzywa i owoce. Czasami pozwalały właścicielom
przetrwać najcięższe chwile, o czym przekonali się m.in. mieszkańcy Paryża w
latach drugiej wojny światowej. Każdy skwer miejski, a nawet zwyczajne balkony
były na wagę złota – uprawiano na nich ziemniaki, marchew czy cebulę.
Ogród to również miejsce spotkań, wymiany poglądów, a nawet politycznej agitacji.
W życiu dawnego Londynu ogromną rolę odegrał Hyde Park. Dziś jest synonimem
swobodnej dyskusji w Internecie. Central Park w Nowym Jorku pełni ciągle podobną
funkcję. Napotkamy tam wszelkie możliwe formy twórczości artystycznej, do
jakiej zdolny jest człowiek.
Ogród pełnił też często funkcje dydaktyczne. Sadzone w nim egzotyczne
gatunki roślin, pozwalały ludziom na poznanie dalekiego, nieznanego im świata.
Z resztą trzymano tam nie tylko rośliny. Nieprzypadkowo mówimy też o „ogrodach
zoologicznych”. W takich zielonych miejscach, zwłaszcza w szklarniach i
oranżeriach, w wymyślnych klatkach i wolierach, hodowano ssaki i ptaki z
cieplejszych rejonów globu. Dziś funkcje zoo i ogrodów botanicznych mocno
odbiegają od tych historycznych. To, przede wszystkim, ratowanie rzadkich,
ginących gatunków. Jakże odmienne od dawnego, rabunkowego chwytania zwierząt do
przypałacowych kolekcji. Ogrody stały się więc swego rodzaju symbolem tego, jak
człowiek traktuje naturę. Najdobitniejszym tego przykładem są dwa założenia
ogrodowe: ogród francuski i angielski.
Ten pierwszy to uosobienie absolutyzmu, prądu filozoficznego popularnego
w XVII i XVIII wieku. Człowiek jest w nim centrum wszechświata, swoim rozumem
potrafi kontrolować wszystko, wybić się ponad przyziemną naturę. Geometryczne
kształty, proste linie, rabaty sadzone z perfekcyjną dokładnością, sztuczne
wodospady, łatwo dzięki nim rozpoznać ten typ ogrodu. W tak uporządkowanym
świecie człowiek narzucał swoją wolę nieujarzmionej i złej, w swej naturze,
przyrodzie.
Ogród angielski był odmienny w swoim charakterze. Powstał na zasadzie przeciwstawienia
się absolutyzmowi, kierując się popularnym w XVIII i XIX wieku romantyzmem.
Zaczęto wtedy zwracać uwagę na inne niż fizyczne potrzeby człowieka, zwłaszcza
na jego duchowość. Fascynacja naturą, jej dzikością i tajemniczością,
zaowocowała powstaniem parków, przypominających swoim wyglądem prawdziwe lasy.
Nie brakło w nich i innych, sztucznych elementów. Stylizowane na średniowiecze
lub starożytność ruiny, antyczne rzeźby, „magiczne” miejsca, w których można
spokojnie się zamyślić. Człowiek miał wrócić do korzeni, zbliżyć ponownie do
natury.
Aby zobaczyć oba ogrody, nie trzeba szukać daleko. Oba popularne założenia
architektoniczne możemy podziwiać również w Łazienkach. Okolice Pałacu na
wyspie, z przystrzyżonymi żywopłotami, równymi, kwietnymi rabatami to XVIII
wieczny Ogród Królewski, tworzony właśnie w stylu francuskim. Część położona
bliżej skarpy to XIX wieczny Ogród Romantyczny, z piękną Świątynią Sybilli i
Świątynią Egipską. Doskonały przykład stylu angielskiego, ponieważ dzisiejsze
ogrody łączą w sobie wiele elementów, zarówno pod względem budowy jak i
funkcji. Nie można też przegapić XX wiecznego Ogrodu Modernistycznego. W
najbliższej przyszłości, powstanie w Łazienkach Ogród XXI wieku, wpasowany w
otaczającą przestrzeń tak, by nie zdominować pozostałych części parku.
Na najbliższym spotkaniu Klubu Królewskich Przyrodników przybliżymy sobie
historię ogrodów. Poznamy też ich rozmaite funkcje. Zobaczymy też jak zmieniał
się stosunek człowieka do natury i jakie przyniosło to efekty. Ogród, będący
symbolem przyrody, pozwoli nam poznać czym jest bioróżnorodność. Dowiemy się w
jaki sposób można ją chronić przed zniszczeniem.
Zwykły ogród, a tyle niezwykłych zjawisk!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz